مسئله بارورسازی ابرها دوباره در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته؛ راهکاری که سال‌هاست در فهرست نسخه‌های مقابله با کم‌آبی مطرح می‌شود، اما همچنان بیشتر در سطح «امید» باقی مانده تا «راه‌حل».
به گزارش خبرآنلاین روزنامه همشهری نوشت: در شرایطی که کشور درگیر خشکسالی‌های پی‌درپی و تنش آبی مزمن است هر روشی که حتی احتمال تقویت منابع آب تجدیدپذیر را داشته باشد، مورد توجه و مطالبه جامعه قرار می‌گیرد. با این حال، واقعیت‌های علمی و اجرایی حکایت دیگری دارند؛ واقعیتی که برخی نمایندگان و متخصصان بر آن تأکید می‌کنند.
در همین رابطه هوشنگ هادیان پور، یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی باور دارد که بارورسازی ابرها در جهان موضوع ناشناخته یا ناکارآمدی نیست، اما در ایران هنوز به مرحله‌ای نرسیده که خروجی مطمئن، پایدار و قابل اتکا داشته باشد. او تأکید می‌کند این فرآیند در کشور ما همچنان آزمایشی است و مهم‌تر از آن، بارورسازی ابرها اگر هم موفق باشد، فقط محدوده مشخصی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و نمی‌تواند کل ایران را زیر پوشش قرار دهد. این نکته، بحث تازه‌ای را درباره نسبت میان انتظارات عمومی و ظرفیت‌های واقعی این فناوری به‌وجود می‌آورد؛ انتظاری که گاهی از جغرافیا و اقلیم فراتر می‌رود.
بحران آب از آسمان نیست، از زمین است
در کنار همه مباحث مربوط به بارورسازی، یک واقعیت بزرگ‌تر وجود دارد: بخش قابل توجهی از بحران آب کشور، نه از کمبود بارش، بلکه از هدررفت گسترده آب در شبکه‌های فرسوده و مدیریت ناپایدار ناشی می‌شود. به گفته این عضو کمیسیون کشاورزی، میزان هدررفت آب شرب در ایران به شکل نگران‌کننده‌ای بالاست. شبکه آب‌رسانی کشور سال‌هاست فرسوده شده و بخش زیادی از آب قبل از رسیدن به دست مصرف‌کننده از بین می‌رود. این وضعیت، اصلاح فوری و گسترده می‌طلبد؛ اقدامی که در برنامه‌ها دیده شده، اما به‌دلایل متعدد اجرایی نشده است.
با وجود اهمیت این موضوع، وزارتخانه‌های مرتبط نیز با محدودیت‌های مالی جدی مواجهند. وزارت جهاد کشاورزی که باید اصلاح کانال‌های آبیاری و زهکشی را در دستور کار داشته باشد، به دلیل نبود اعتبار کافی نتوانسته شبکه‌های قدیمی را بازسازی کند و بهره‌وری آب در بخش کشاورزی را افزایش دهد. این بخش دقیقا همان جایی است که بیشترین مصرف آب کشور انجام می‌شود، اما کمترین بازده و بیشترین تلفات را دارد. از نگاه کارشناسان، بی‌توجهی به زیرساخت‌های کشاورزی نوعی رهاشدگی منابع آبی محسوب می‌شود؛ رهاشدگی‌ای که تبعات آن در سال‌های آینده شدیدتر خواهد شد.
مدیریت آب، نه جادوگری آسمان!
واقعیت این است که بارورسازی ابرها هرچند جذاب و رسانه‌پسند است، اما نمی‌تواند جایگزین اصلاحات ساختاری در زمین شود. اگر شبکه‌های اصلی انتقال آب در شهرها فرسوده باشد، اگر بخش کشاورزی همچنان با روش‌های سنتی آبیاری اداره شود و اگر نشت آب در شبکه‌های شهری و روستایی ادامه پیدا کند، هیچ «تکنولوژی آسمانی» قادر نیست بحران آب را درمان کند.
از همین رو، کارشناسان حوزه آب معتقدند باید میان «راه‌حل‌های هیجانی» و «اقدامات بنیادین» تفکیک قائل شد. بارورسازی ابرها می‌تواند یک ابزار کمکی باشد، اما قرار نیست نقش اصلی را ایفا کند. نقش اصلی را مدیریت منابع آب، بازسازی شبکه‌های فرسوده، اصلاح الگوهای مصرف، توسعه فناوری‌های نوین آبیاری و تأمین اعتبارات لازم برای بازسازی کانال‌ها صورت می‌دهد.
این نگاه واقع‌گرایانه، مستلزم تصمیم‌گیری‌های سخت و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است؛ اما تا زمانی که این واقعیت‌ها پذیرفته نشود، بحران آب در کشور همچنان با ما خواهد ماند. مسئله اصلی این است: آینده آب ایران نه در
آسمان، که در زمین تعیین می‌شود
راه‌حل‌های بحران آب از زبان استاد دانشگاه ایالتی اوکلاهاما /۳۰ تا ۴۰ درصد آب تهران به خاطر نشتی هدر می‌رود /پایتخت چقدر تا روز صفر آبی فاصله دارد؟
علی میرچی، استاد منابع آب در دانشگاه ایالتی اوکلاهاما در #خبرآنلاین:
▫️کشور ما با مسئله از بین رفتن پیکره‌های آبی روبه‌روست. دریاچه ارومیه، گاوخونی، بختگان، هامون و دیگر دریاچه‌ها تحت تأثیر دو عامل مهم قرار گرفته‌اند، نخست تغییرات اقلیمی، زمانی‌که گرما و تبخیر زیاد و بارنگی کم شود آب برخی دریاچه‌ها از دست می‌رود؛ اما مهم‌تر از آن، حکمرانی و مدیریت نادرست آب است.
▫️حقابه محیط زیست رعایت نشده و این باعث شده دریاچه‌ها دچار خفگی شوند و توازن آبی‌شان از بین برود. بنابراین عامل انسانی و سوء‌مدیریت بیش از تغییرات اقلیمی در این بحران نقش داشته است.
▫️خطای اصلی این بوده که در مسیر توسعه محدودیت آب نه در منابع سطحی و نه زیرزمینی در نظر گرفته نشد؛ توسعه کشاورزی یا مسائل استراتژیک مانند رویکرد ما دنیا طوری اتفاق افتاد که انگار ما محدودیت آب نداریم.
▫️کشورها به امنیت غذایی نیاز دارند و لازم نیست که همه صیفی‌جات را خودشان تولید کنند، اما این‌که ما اصرار داشته باشیم در برخی محصولات خودکفا باشیم نشان داده شده که در دراز مدت می‌تواند با امنیت غذایی منافات داشته باشد، چراکه روی امنیت خاک و آب اثر منفی دارد.
▫️اگر روابط ما با جهان طوری بود که به‌جای انزوا تعامل طبیعی با جهان داشتیم مجبور نبودیم تمام نیاز غذایی را در داخل تولید کنیم. برای کشوری با جمعیت ایران خودکفایی کامل ممکن نیست. ما باید در برخی محصولات آب‌بر تعامل وارداتی داشته باشیم تا به ورشکستگی آبی نرسیم، رویکرد ما باید مبتنی بر رفاه و امنیت شهروندان باشد، نه خودکفایی به‌شرط تخلیه آب‌های زیرزمینی و از بین رفتن آب‌های سطحی.
▫️در ایران حکمرانی آب از بالا به پایین یعنی دستوری است؛ تصمیم‌ها توسط وزارت نیرو و نهادهای مرکزی گرفته می‌شود. اما در کشوری مانند آمریکا چیزی با عنوان وزارت آب وجود ندارد. مدیریت آب بین سازمان‌ها و ذی‌نفعان محلی تقسیم شده و امور با تعامل مدنی انجام می‌شود بنابراین کشاورزان، گروه‌های مدنی و محیط‌زیستی، همگی در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند.
▫️اگر کمبود آب شهری به جایی برسد که شهر با بحران روبه‌رو شود نشان‌دهنده مردود شدن حکمرانی آب است.
▫️روز صفر آبی برای تهران محتمل است. اگر بارندگی کافی نباشد و روند فعلی ادامه پیدا کند، ممکن است با روز صفر آبی روبه‌رو شویم.
علی میرچی، استاد منابع آب در دانشگاه ایالتی اوکلاهاما در #خبرآنلاین:
▫️کشور ما با مسئله از بین رفتن پیکره‌های آبی روبه‌روست. دریاچه ارومیه، گاوخونی، بختگان، هامون و دیگر دریاچه‌ها تحت تأثیر دو عامل مهم قرار گرفته‌اند، نخست تغییرات اقلیمی، زمانی‌که گرما و تبخیر زیاد و بارنگی کم شود آب برخی دریاچه‌ها از دست می‌رود؛ اما مهم‌تر از آن، حکمرانی و مدیریت نادرست آب است.
▫️حقابه محیط زیست رعایت نشده و این باعث شده دریاچه‌ها دچار خفگی شوند و توازن آبی‌شان از بین برود. بنابراین عامل انسانی و سوء‌مدیریت بیش از تغییرات اقلیمی در این بحران نقش داشته است.
▫️خطای اصلی این بوده که در مسیر توسعه محدودیت آب نه در منابع سطحی و نه زیرزمینی در نظر گرفته نشد؛ توسعه کشاورزی یا مسائل استراتژیک مانند رویکرد ما دنیا طوری اتفاق افتاد که انگار ما محدودیت آب نداریم.
▫️کشورها به امنیت غذایی نیاز دارند و لازم نیست که همه صیفی‌جات را خودشان تولید کنند، اما این‌که ما اصرار داشته باشیم در برخی محصولات خودکفا باشیم نشان داده شده که در دراز مدت می‌تواند با امنیت غذایی منافات داشته باشد، چراکه روی امنیت خاک و آب اثر منفی دارد.
▫️اگر روابط ما با جهان طوری بود که به‌جای انزوا تعامل طبیعی با جهان داشتیم مجبور نبودیم تمام نیاز غذایی را در داخل تولید کنیم. برای کشوری با جمعیت ایران خودکفایی کامل ممکن نیست. ما باید در برخی محصولات آب‌بر تعامل وارداتی داشته باشیم تا به ورشکستگی آبی نرسیم، رویکرد ما باید مبتنی بر رفاه و امنیت شهروندان باشد، نه خودکفایی به‌شرط تخلیه آب‌های زیرزمینی و از بین رفتن آب‌های سطحی.
▫️در ایران حکمرانی آب از بالا به پایین یعنی دستوری است؛ تصمیم‌ها توسط وزارت نیرو و نهادهای مرکزی گرفته می‌شود. اما در کشوری مانند آمریکا چیزی با عنوان وزارت آب وجود ندارد. مدیریت آب بین سازمان‌ها و ذی‌نفعان محلی تقسیم شده و امور با تعامل مدنی انجام می‌شود بنابراین کشاورزان، گروه‌های مدنی و محیط‌زیستی، همگی در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند.
▫️اگر کمبود آب شهری به جایی برسد که شهر با بحران روبه‌رو شود نشان‌دهنده مردود شدن حکمرانی آب است.
▫️روز صفر آبی برای تهران محتمل است. اگر بارندگی کافی نباشد و روند فعلی ادامه پیدا کند، ممکن است با روز صفر آبی روبه‌رو شویم.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر