چرا این روزها تهران تا این حد آلوده شد؟
شهری آلوده برای همه فصل‌ها
برج‌سازی چه بلایی سر پایتخت آورد؟
عباس محمدی، کنشگر محیط‌زیست و مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان،
▫️بیانیه‌ای که در سال ۱۳۷۴ توسط ۵۰ نفر از استادان دانشگاه و کارشناسان درباره آلودگی هوای تهران منتشر شد. این معضل از دهه‌ها پیش مطرح بوده است. این بیانیه که در زمان خود بازتاب گسترده‌ای داشت، هشدارهایی درباره اثرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت و محیط زیست ارائه کرده و راهکارهایی نظیر بهبود حمل‌ونقل عمومی، جلوگیری از استقرار صنایع آلاینده در اطراف شهر و گسترش فضای سبز را پیشنهاد داده بود.
آلودگی هوا؛ مسئله‌ای حل‌نشده با قدمت ۳۰ ساله
▫️پس از گذشت ۳۰ سال، نه‌تنها این مشکل حل نشده، بلکه شدت آن چندین برابر شده است. این وضعیت نتیجه سوءمدیریت کلان در کشور است که مسائل فنی را تحت‌الشعاع معضلات اجتماعی و سیاسی قرار داده است.
نقش گرد و غبار و سوءمدیریت منابع آب
▫️واحدهای مسکونی، هتل‌ها و رستوران‌های غیرقانونی در بستر رودخانه‌ها آب را برداشت می‌کنند و نبود نظارت قوی این بحران را تشدید کرده است. برخی مسئولان، اعم از رئیس شورای شهر تهران، آلودگی را صرفاً به تغییرات اقلیمی نسبت می‌دهند و نقش سوءمدیریت را نادیده می‌گیرند.
▫️در صورتی که حدود ۸۰ درصد آلودگی ناشی از گرد و غبار و خودروها به مدیریت ناکارآمد برمی‌گردد و تنها ۲۰ درصد آن ممکن است خارج از کنترل ما و ناشی از عوامل طبیعی باشد. هم‌چنین نادیده گرفتن سهم آب تالاب‌ها و اولویت دادن به توسعه شهری بدون توجه به ملاحظات زیست‌محیطی، از عوامل اصلی تشدید این بحران است.
برج‌سازی و تخریب خُرداقلیم تهران
▫️جریان‌های باد در ارتفاعات بالا قوی هستند، اما در سطح زمین و در خرداقلیم شهری، موانعی مانند برج‌ها می‌توانند جریان هوا را مسدود کنند. این دقیقاً مانند قرار دادن یک مقوا در مقابل آتش در یک طوفان است که اثر باد را خنثی می‌کند.
▫️ساخت صدها برج بلند در غرب تهران، بدون توجه به مورفولوژی شهری، یکی از عوامل اصلی تشدید آلودگی در سطح شهر است. این برج‌ها کریدورهای طبیعی هوا را بسته و مانع از تهویه طبیعی شهر شده‌اند. وقتی مدیران بالادستی دیدگاه سیاسی دارند و نه فنی، حتی متخصصان تحصیل‌کرده نیز نمی‌توانند راهکارهای علمی را پیاده کنند.
پیچیده‌تر شدن آلودگی در مقایسه با تابستان‌های گذشته
▫️آلودگی هوای تهران در تابستان‌های گذشته نیز وجود داشته، اما در سال جاری به دلیل ترکیب عوامل متعدد، پیچیده‌تر و شدیدتر شده است. در زمستان‌ها، وارونگی هوا باعث تجمع آلاینده‌ها در سطح شهر می‌شود، اما در تابستان، گرد و غبار به آلودگی‌های ناشی از خودروها و موتورسیکلت‌ها اضافه شده است. طبق آمار رسمی، تعداد موتورسیکلت‌ها در تهران طی یک دهه گذشته ۱۰ برابر شده و هر موتورسیکلت آلودگی بیشتری نسبت به یک خودرو تولید می‌کند.
شهری که ورزش‌کردن در آن خطرناک است
▫️وقتی تنفس عمیق در حین ورزش باعث ورود آلاینده‌های بیشتر به بدن می‌شود، یعنی شهری ساخته‌ایم که برای سلامت شهروندان خطرناک است. این مسئله ریشه در مشکلات اجتماعی و سیاسی دارد؛ ناکارآمدی در گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی، عدم محدودیت برای تردد خودروها و موتورسیکلت‌ها و بی‌توجهی به زیرساخت‌های زیست‌محیطی، تهران را به شهری غیرقابل‌سکونت برای فعالیت‌های سالم تبدیل کرده است.
