«فقر پریود» در ایران

  وضعیت «فقر پریود» در ایران، به‌ویژه در مناطق محروم و حاشیه‌نشین.

• جایگزین‌های غیربهداشتی:
  گزارش می‌گوید زنان بسیاری به‌دلیل ناتوانی مالی به جای نوار بهداشتی از روزنامه، پارچه‌های کهنه و دستمال‌های جمع‌آوری‌شده از قبرستان‌ها و مراسم‌ها استفاده می‌کنند.
  این موضوع خطر جدی برای سلامت جسمی (عفونت، بیماری‌های واگیر، مشکلات باروری) به‌وجود می‌آورد.

• محرومیت از تحصیل:
  دختران در چنین شرایطی اغلب ترک تحصیل می‌کنند چون امکان مدیریت دوران قاعدگی در مدرسه برایشان وجود ندارد.
  این یکی از مهم‌ترین پیامدهای فقر پریود است که به بازتولید چرخه فقر و نابرابری جنسیتی منجر می‌شود.

• نمونه فردی:
  روزنامه به روایت زنی ۲۶ ساله از حاشیه مشهد اشاره کرده که پس از ترک اعتیاد و با وجود تلاش برای بازگشت به زندگی، همچنان به دلیل فقر مجبور است از جایگزین‌های غیربهداشتی به‌جای نوار استفاده کند.

• ابعاد اجتماعی:
  این وضعیت نه فقط مسأله‌ای فردی یا بهداشتی، بلکه نشان‌دهنده‌ی نابرابری ساختاری و بی‌توجهی به نیازهای اولیه زنان است.

---

تحلیل:

این خبر بر اهمیت دیده‌شدن «فقر پریود» به‌عنوان یک مشکل جدی اجتماعی تأکید می‌کند.

وقتی زنان و دختران دسترسی به محصولات بهداشتی ندارند، پیامدهای آن فراتر از سلامت فردی است:

• باعث محرومیت تحصیلی،
• انزوای اجتماعی،
• و افزایش چرخه فقر در جامعه می‌شود.

گزارش هم‌میهن با مثال‌های واقعی سعی دارد نشان دهد که این معضل نه فقط در نقاط دورافتاده، بلکه حتی در حاشیه کلان‌شهرهای بزرگ مثل مشهد هم وجود دارد  

فقر پریود چیست؟

فقر پریود به وضعیتی گفته می‌شود که در آن زنان و دختران به دلایل مالی، فرهنگی یا اجتماعی به محصولات بهداشتی دوران قاعدگی مانند نوار بهداشتی، تامپون یا کاپ دسترسی ندارند . این مسئله تنها یک مسأله بهداشتی نیست، بلکه جزئی از نابرابری جنسیتی و فقر ساختاری نیز محسوب می‌شود .

ابعاد فقر پریود در ایران

1. دسترسی مالی محدود

• بسیاری از زنان و دختران توان تأمین کالاهای ضروری مانند نوار بهداشتی را ندارند و به جای آن از پارچه‌های غیربهداشتی استفاده می‌کنند، که خطرات سلامتی مانند عفونت‌های واژینال یا ادراری را افزایش می‌دهد .

• در برخی مناطق محروم مانند سیستان‌ و ‌بلوچستان یا خوزستان، دسترسی به محصولات بهداشتی بسیار دشوار است و دختران حتی نمی‌توانند مدرسه بروند چون محصولات ضرورت ندارند .

• طبق گزارشی از بی‌بی‌سی فارسی، هزینه دوران قاعدگی برای هر زن ایرانی در طول زندگی حدود ۳ میلیون تومان برآورد شده است—رقمی که بسیاری توان پرداخت آن را ندارند .

2. تابوها و فقدان آموزش

• صحبت درباره پریود در بسیاری از فرهنگ‌های محلی ایران همچنان تابو است. این باعث کاهش آموزش در مدارس و تبعات روانی مانند شرم، اضطراب و انزوای اجتماعی می‌شود .

• باورهای نادرست مانند “عدم شستن در دوران پریود” یا “ناپاک بودن” رواج دارد و حتی افراد تحصیل‌کرده نیز به آنها معتقدند .

3. پیوند با فقر جنسیتی و ساختاری

• جامعه‌شناسان این موضوع را به مثابه شکلی پنهان از فقر جنسیتی می‌دانند، که در آن بدن زنان ابزاری برای سود اقتصادی معرفی شده و محرومیت از ابزارهای بهداشتی، آنها را به انزوا یا ترک مدرسه سوق می‌دهد .

• پرداخت مالیات بر ارزش افزوده روی محصولات بهداشتی مانند نوار، به‌عنوان بخشی از «خشونت اقتصادی» علیه زنان تلقی می‌شود .

پیامدهای فقر پریود

• سلامت جسمانی: استفاده از جایگزین‌های غیربهداشتی، عفونت‌های واژینال و ادراری را افزایش می‌دهد و خطرات جدی مانند ناباروری یا بیماری‌های مزمن را ایجاد می‌کند .

• سلامت روانی و اجتماعی: شرم و اضطراب باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، ترک مدرسه یا انزوای اجتماعی می‌شود .

• تحصیل و مشارکت اجتماعی: دختران محروم به دلیل نداشتن نوار مناسب، از رفتن به مدرسه محروم می‌شوند، که آینده‌سازی تحصیلی و اجتماعی را مختل می‌کند .

اقدامات و راهکارهای پیشنهادی

دولت و نهادهای رسمی

• حذف مالیات از محصولات بهداشتی قاعدگی و در دسترس قرار دادن این کالاها برای اقشار کم‌درآمد، به‌ویژه در مناطق محروم .

• توسعه آموزش بهداشت قاعدگی در مدارس و نهادهای اجتماعی با همکاری وزارت بهداشت و آموزش‌ و پرورش .

نهادهای غیردولتی و بین‌المللی

• برگزاری برنامه‌هایی مانند «روز جهانی بهداشت قاعدگی» برای شکستن تابو و افزایش آگاهی عمومی؛ در یک رویداد مجازی در ۲۸ می ۲۰۲۵، بیش از ۹۰۰ شرکت‌کننده از بخش‌های مختلف حضور داشتند و بر لزوم گفت‌وگو و تغییر فرهنگی تأکید شد .

• توزیع بسته‌های بهداشتی و آموزشی توسط UNFPA، UNICEF و WHO، حمایت از زنان در مناطق بحران‌زده و جمع‌آوری داده برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر .

نقش مدارس و نیروهای سلامت مدرسه

• تأمین آموزش بهداشت قاعدگی توسط مراقبین مدرسه (School Healthcare Providers) و توزیع محصولات رایگان یا ارزان، به تنظیم حضور دانش‌آموزان در مدارس کمک می‌کند .

تغییر فرهنگی و تابوشکنی

• تشویق به گفتگو در خانواده‌ها و جوامع، آموزش مردان و پسران درباره قاعدگی، تغییر زبان و روایت‌های فرهنگی در مورد پریود از «ناپاکی» به امر طبیعی زیستی .

جمع‌بندی

• فقر پریود در ایران مشکلی چند‌بعدی و مدفون است که از فقدان آموزش، تابوهای اجتماعی، فشار اقتصادی، تا آسیب‌های جسمی و روانی را شامل می‌شود.
• این مسأله نیازمند همراهی همه‌جانبه: سیاستگذاری‌های دولتی، حمایت سازمان‌های مدنی و بین‌المللی، آموزش جامعه و نهادینه‌سازی رفاه جنسیتی.
• تا زمانی که این سطح از نابرابری نادیده گرفته شود، زنان و دختران بسیاری محروم و آسیب‌پذیر باقی خواهند ماند.