زنگ خطر خودکشی متاهلان در ایران

 

زنگ خطر آمار خودکشی در 

ایران؛ متاهلان در صدر

خودکشی امروز به یکی از چالش‌های جدی اجتماعی و سلامت روان در ایران بدل شده است. تازه‌ترین داده‌ها که از سوی رسانه‌ها و انجمن‌های تخصصی منتشر شده‌اند، تصویری نگران‌کننده از رشد تدریجی این پدیده در استان‌های مختلف ارائه می‌دهند. بررسی روند ۱۹ ساله نشان می‌دهد در شماری از استان‌های کشور، خودکشی نه‌تنها کاهش نیافته بلکه رو به افزایش بوده است.

روند آماری

بر اساس گزارشی که روزنامه اعتماد منتشر کرده، میزان خودکشی در استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، فارس، قزوین، قم، مرکزی، مازندران و گیلان در فاصله دو دهه اخیر روندی افزایشی داشته است.

در سال ۱۴۰۱، از مجموع ۶,۹۱۸ نفر که بر اثر خودکشی جان خود را از دست دادند:

• ۳۲ درصد کارگران بودند.
• ۱۹ درصد دانش‌آموزان و دانشجویان.
• ۱۱ درصد زنان خانه‌دار.
• ۱۱ درصد مشاغل آزاد.

از نظر وضعیت تأهل، ۴۶ درصد قربانیان مجرد و ۴۷ درصد متأهل بوده‌اند؛ آماری که نشان می‌دهد فشار روانی و اجتماعی تنها محدود به قشر مجرد نیست و حتی خانواده‌دارها نیز در معرض آسیب جدی قرار دارند.

عوامل مؤثر

کارشناسان معتقدند افزایش فشارهای اقتصادی، ناامیدی اجتماعی، بحران‌های خانوادگی، دسترسی محدود به خدمات مشاوره روانی و انگ‌زدایی ناکافی در زمینه سلامت روان از مهم‌ترین دلایل رشد آمار خودکشی در کشور است. کارگران و دانشجویان، به دلیل شرایط شغلی و آینده مبهم، بیشترین آسیب‌پذیری را نشان داده‌اند. زنان خانه‌دار نیز به دلیل فشارهای عاطفی و نبود استقلال اقتصادی سهم قابل‌توجهی در این آمار دارند.

پیامدها

گسترش خودکشی به‌عنوان یک معضل اجتماعی تنها به فرد آسیب‌دیده محدود نمی‌شود؛ بلکه خانواده‌ها، محیط‌های آموزشی، محیط کار و کل جامعه را درگیر می‌کند. هر مورد خودکشی علاوه بر رنج انسانی، بار سنگینی بر نظام سلامت، اقتصاد و ساختار اجتماعی کشور تحمیل می‌کند.

راهکارها

متخصصان بر ضرورت اقدامات فوری تأکید دارند:

• گسترش خدمات رایگان یا کم‌هزینه روان‌درمانی و مشاوره در مدارس، دانشگاه‌ها و محیط‌های کاری.
• آموزش عمومی برای کاهش انگ اجتماعی مرتبط با بیماری‌های روانی.
• ایجاد شبکه‌های حمایتی اجتماعی برای گروه‌های آسیب‌پذیر به‌ویژه کارگران، دانشجویان و زنان خانه‌دار.
• تقویت سیاست‌های رفاهی و اشتغال‌زایی برای کاهش فشارهای اقتصادی.

نتیجه‌گیری

افزایش آمار خودکشی در ایران زنگ خطری جدی است که نادیده گرفتن آن می‌تواند بحران‌های عمیق‌تری را رقم بزند. همان‌گونه که داده‌ها نشان می‌دهند، حتی افراد متأهل نیز از این آسیب مصون نیستند. برای مقابله با این روند، سیاست‌گذاران باید سلامت روان را در اولویت قرار دهند و جامعه نیز باید با شکستن تابوها، مسیر گفت‌وگو و کمک‌خواهی را هموار کند.

چه گفت خبر؟

• چند روزه که روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها گزارش‌هایی از افزایش «اقدام به خودکشی» و «مرگ ناشی از خودکشی» در ایران منتشر کرده‌اند و اشاره می‌کنند که روند طی سال‌های اخیر صعودی بوده است.
• گزارش‌ها (از سخنرانان در همایش‌ها و نهادهای مرتبط) می‌گویند در آمارهای ارائه‌شده برای سال ۱۴۰۱، گروه‌های شغلی‌ای مثل کارگران و زنان خانه‌دار سهم بزرگی از «اقدام به خودکشی» را داشته‌اند (مثلاً ~۳۲٪ برای کارگران و نسبت‌های مشابه برای زنان خانه‌دار/دانش‌آموزان/دانشجویان در منابع مختلف).
• همچنین اعلام شده که در دوره مورد بررسی برخی استان‌ها (مثل تهران، مازندران، گیلان، قزوین، قم و چند استان دیگر) طی ~۱۹ سال روند خودکشی افزایشی بوده است.
• منابع خبری به یکدیگر ارجاع می‌دهند و بعضی اعداد (مثل مجموع قربانیان، درصدها و تفکیک شغلی) از سخنرانی‌ها و گزارش‌های انجمن‌ها یا آمار پزشکی‌قانونی استخراج شده‌اند؛ اما خودِ دسترسی عمومی به مجموعه داده‌های خام و روش‌شماری در برخی موارد محدود است و فاصله‌ای بین منابع رسمی/غیررسمی وجود دارد. بنابراین باید با احتیاط به اعداد دقیق نگاه کرد.

نکته مهم درباره دقت

بسیاری از این آمار از سخنرانی‌ها و همایش‌های تخصصی و گزارش‌های خبری آورده شده — یعنی ممکن است روش‌شماری، تعریف «اقدام» و «مرگ ناشی از خودکشی»، یا پوشش جغرافیایی بین منابع فرق کند. رسانه‌ها نیز گاهی از همدیگر کپی می‌کنند؛ برای ارزیابی دقیق لازم است به پایگاه داده‌های سازمان‌های رسمی (مثلاً سازمان پزشکی‌قانونی، وزارت بهداشت یا گزارش‌های پژوهشی) رجوع شود.

.