بازداشت گسترده فعالان مدنی و شهروندان

 

بازداشت گسترده فعالان مدنی و شهروندان در مراسم هفتم خسرو علیکردی در مشهد

 بازداشت گسترده فعالان مدنی و شهروندان در مراسم هفتم خسرو علیکردی در مشهد؛

 سرکوب یک آیین سوگواری و نقض آشکار حق تجمع مسالمت‌آمیز

مراسم هفتمین روز درگذشت خسرو علیکردی، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر، که در مسجد غدیر مشهد برگزار شد، با حضور گسترده شهروندان، فعالان مدنی و کنشگران حقوق بشر همراه بود. این مراسم که ماهیتی سوگوارانه و یادبود داشت، با مداخله نیروهای امنیتی به بازداشت گسترده شرکت‌کنندگان انجامید؛ رویدادی که بازتاب وسیعی در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری داشته است.

پیشینه و اهمیت مراسم

خسرو علیکردی از وکلای شناخته‌شده و مدافعان حقوق بشر بود که در سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود، وکالت پرونده‌های متعدد زندانیان سیاسی و عقیدتی را برعهده داشت. درگذشت او، به‌ویژه در شرایطی که پیش‌تر تحت فشارهای امنیتی قرار داشت، حساسیت افکار عمومی و جامعه حقوقی را برانگیخت. مراسم هفتم او، فراتر از یک آیین مذهبی، به فرصتی برای ابراز همدردی، اعتراض خاموش و بیان مطالبات مدنی تبدیل شد.

جزئیات بازداشت‌ها

بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی منابع حقوق بشری، نیروهای امنیتی پس از پایان رسمی مراسم، اقدام به بازداشت شماری از حاضران کردند. این بازداشت‌ها در داخل مسجد و همچنین در خیابان‌های اطراف صورت گرفت و در مواردی با برخورد فیزیکی و خشونت همراه بوده است.

مقامات قضایی ایران علت این بازداشت‌ها را «برهم زدن نظم عمومی»، «سر دادن شعارهای هنجارشکنانه» و «اقدامات تحریک‌آمیز» عنوان کرده‌اند. این در حالی است که شاهدان عینی و خانواده بازداشت‌شدگان تأکید دارند تجمع، ماهیتی مسالمت‌آمیز داشته و واکنش امنیتی، نامتناسب و گسترده بوده است.

اسامی بازداشت‌شدگان شناخته‌شده

طبق اطلاعات گردآوری‌شده از منابع حقوق بشری و گزارش‌های میدانی، هویت دست‌کم ۲۲ نفر از بازداشت‌شدگان تا زمان تنظیم این گزارش احراز شده است. اسامی این افراد به شرح زیر است:

• نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل

• سپیده قلیان، فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق

• پوران ناظمی، فعال اجتماعی

• هستی امیری، فعال مدنی

• عالیه مطلب‌زاده، فعال حقوق زنان

• اسدالله فخیمی، شهروند و فعال صنفی

• ابوالفضل ابری، شهروند

• نورا حقی، فعال مدنی

• حسن باقری‌نیا، فعال مدنی

• علی آدینه‌زاده، شهروند

• رضا آدینه‌زاده، شهروند

• حامد حسینی، شهروند ساکن مشهد

• محمدحسین حسینی، شهروند

• بهروز علیکردی، از بستگان خسرو علیکردی

• ایرج علیکردی، از بستگان خسرو علیکردی

• مجتبی علیکردی، از بستگان خسرو علیکردی

منابع حقوق بشری تأکید دارند که شمار بازداشت‌شدگان بیش از این تعداد است و هویت برخی دیگر هنوز در دست بررسی قرار دارد.

وضعیت حقوقی و محل نگهداری بازداشت‌شدگان

بر اساس اطلاعات موجود، شماری از بازداشت‌شدگان به زندان وکیل‌آباد مشهد منتقل شده‌اند و برخی دیگر در بازداشتگاه سروش نگهداری می‌شوند. گزارش‌ها حاکی از آن است که تعدادی از این افراد تا چند روز پس از بازداشت، از حق تماس با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بوده‌اند.

در مواردی نیز گزارش شده که برخی بازداشت‌شدگان با قرارهای تأمین موقت آزاد شده‌اند، اما وضعیت حقوقی بخش قابل توجهی از آنان همچنان نامشخص است.

واکنش‌ها و بازتاب بین‌المللی

بازداشت شرکت‌کنندگان در این مراسم، واکنش نهادهای حقوق بشری و رسانه‌های بین‌المللی را در پی داشته است. کمیته نوبل صلح، سازمان‌های مدافع حقوق بشر و برخی دولت‌ها، ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضعیت سلامت و امنیت بازداشت‌شدگان، خواستار آزادی فوری و بی‌قید و شرط آنان شده‌اند.

تمرکز ویژه این واکنش‌ها بر وضعیت نرگس محمدی بوده است؛ فعال حقوق بشر که پیش‌تر نیز به دلیل فعالیت‌های مسالمت‌آمیز خود بارها بازداشت و زندانی شده و از مشکلات جسمی رنج می‌برد.

در پایان

رویدادهای مرتبط با مراسم هفتم خسرو علیکردی بار دیگر نشان داد که حتی آیین‌های سوگواری نیز در ایران می‌توانند به برخوردهای امنیتی گسترده منجر شوند. بازداشت فعالان مدنی، وکلا و شهروندان عادی در چنین مراسمی، نگرانی‌های جدی درباره وضعیت آزادی‌های مدنی، حق تجمع مسالمت‌آمیز و امنیت فعالان حقوق بشر را تشدید کرده است.

نهادهای حقوق بشری خواستار شفاف‌سازی فوری درباره وضعیت بازداشت‌شدگان، تضمین حقوق قانونی آنان و پایان دادن به برخوردهای امنیتی با فعالیت‌های مدنی مسالمت‌آمیز هستند.