چرا محیط زیست در ایران در وضعیت مطلوبی نیست؟
محیط زیست ایران در دهه‌های اخیر با چالش‌هایی عمیق و ساختاری مواجه شده؛ از خشک‌شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها گرفته تا آلودگی هوا، جنگل‌زدایی، انقراض گونه‌ها و بحران شدید آب. اما چرا این وضعیت به وجود آمده و چرا بهبود نمی‌یابد؟
۱. ضعف مدیریت و ناهماهنگی نهادی
مهم‌ترین دلیل نابسامانی محیط زیست در ایران، نبود برنامه‌ریزی پایدار و مدیریت علمی است. سازمان محیط زیست، بودجه و قدرت اجرایی کافی ندارد و در برابر نهادهای اقتصادی و عمرانی معمولاً عقب می‌نشیند. پروژه‌های مخرب محیط زیست، بدون ارزیابی دقیق اجرا می‌شوند.
۲. تقدم سیاست و اقتصاد بر محیط زیست
در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور، محیط زیست معمولاً اولویت آخر است. پروژه‌های نفتی، صنعتی، و عمرانی اغلب بدون توجه به پیامدهای زیست‌محیطی‌شان اجرا می‌شوند. مثال بارز آن سدسازی بی‌رویه‌ای‌ست که در دهه‌های اخیر منجر به خشک‌شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها شده.
۳. فقدان آموزش و آگاهی عمومی
فرهنگ حفاظت از طبیعت در آموزش رسمی و عمومی کشور نهادینه نشده است. بسیاری از مردم، حتی مسئولان، درک دقیقی از اهمیت تنوع زیستی، مدیریت منابع طبیعی و آینده‌پژوهی محیط زیست ندارند.
۴. بحران آب و کشاورزی ناکارآمد
الگوی مصرف آب در ایران یکی از بدترین‌ها در دنیاست. بیش از ۹۰٪ منابع آبی کشور در کشاورزی مصرف می‌شود، آن هم با روش‌هایی بسیار غیربهینه. این باعث فرونشست زمین، خشک‌شدن قنات‌ها، و از بین‌رفتن پوشش گیاهی شده است.
۵. ضعف قانون و نظارت
قوانین محیط زیستی یا وجود ندارند، یا اجرا نمی‌شوند. تخریب جنگل، شکار غیرمجاز، ساخت‌وساز در مناطق ممنوعه و آلودگی صنایع، به‌ندرت با برخورد قانونی جدی مواجه می‌شوند.
۶. عدم شفافیت و مشارکت مردمی
مردم در تصمیم‌گیری‌های زیست‌محیطی سهمی ندارند. سازمان‌ها شفاف عمل نمی‌کنند و نقد کارشناسان مستقل هم اغلب نادیده گرفته می‌شود یا حتی با برخورد امنیتی مواجه می‌شود.
نتیجه: حفاظت از محیط زیست تنها با شعار ممکن نیست؛ نیاز به اصلاح ساختاری، شجاعت سیاسی، آگاهی عمومی و تعهد بین‌نسلی دارد. بدون تغییر جدی، نه‌تنها طبیعت ایران که آینده زندگی در این سرزمین نیز به خطر خواهد افتاد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر