کنید.
گزارش حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران — وضعیت در ۲۰۲۵ (خلاصهٔ اجرایی)
مقدمه
در طول دورهٔ مورد بررسی (۲۰۲۴–۲۰۲5) نهادهای بینالمللی از جمله سازمانهای حقوق بشری (Human Rights Watch، Amnesty International)، دفتر کنترل حقوق بشر سازمان ملل (Special Rapporteur / OHCHR) و گزارشهای دولتی مانند گزارش وزارت خارجهٔ ایالات متحده بهطور مکرر نقض گستردهٔ حقوق بشر در ایران را مستند کردند. این گزارش خلاصهای از مهمترین روندها، نمونههای برجسته و توصیههای کلیدی است.
۱ — سرکوب آزادیهای مدنی: بیان، تجمع و تشکل
- دولت ایران در مقابله با منتقدان و معترضان از ابزارهای متعدد توقیف، بازداشتهای خودسرانه، و محاکمات ناعادلانه استفاده کرده است. بسیاری از بازداشتشدگان در جریان اعتراضهای «زن، زندگی، آزادی» (از ۲۰۲۲ به بعد) یا در اعتراضهای بعدی همچنان تحت پیگرد قرار داشته و موارد شکنجه و بدرفتاری گزارش شده است.
- محدودیتهای اینترنتی، فیلترینگ و کنترل رسانهای دسترسی به اطلاعات و سازماندهی مدنی را مختل کرده است.
۲ — استفاده از زور، شکنجه و فقدان پاسخگویی (امنی و قضایی)
- سازمانهای بینالمللی نقضهای جدی مانند شکنجه، محاکمات فرمایشی و اجرای احکام اعدام را مستند کردهاند. فقدان تحقیقات مستقل در مورد خشونتهای دولتی و اجرای قانونِ کیفریِ سختگیرانه باعث استمرار مصونیت مرتکبان شده است.
۳ — حقوق زنان و سیاستهای اجباری پوشش
- فشار و مجازات علیه زنانی که از دستورالعملهای اجباری پوشش (حجاب اجباری) سرپیچی میکنند، افزایش یافته و مجازاتهای شدید برای «تخطی» اعمال شده است؛ همزمان شکایات زیادی دربارهٔ بازداشت فعالان زن و خشونت علیه آنان ثبت شده است.
۴ — اقلیتهای دینی و قومی — مورد بهخصوص بهائیان
- رفتار نظاممند و اعمال تبعیض علیه اقلیتهای دینی، بهویژه جامعهٔ بهائی، در گزارشهای متعدد بهعنوان بخشی از «آزار و اذیت سیستماتیک» ذکر شده است. گزارشها حاکی از محکومیتهای زندان، مصادرهٔ اموال و محرومیت از حقوق پایهای برای اعضای اقلیت بهائی است؛ برخی نهادها این رفتارها را در سطح جرایم علیه بشریت توصیف کردهاند.
۵ — استفاده از مجازات اعدام
- ایران همچنان یکی از کشورهایی است که بهطور گسترده حکم اعدام اجرا میکند؛ موارد اعدام در پی پروندههای مرتبط با امنیتی و مواد مخدر گزارش شده و نگرانیهایی دربارهٔ استانداردهای محاکمات و حقوق متهمان وجود دارد.
۶ — حقوق پناهجویان، مهاجران و کارگران
- پناهجویان افغان و سایر مهاجران در معرض بازداشت، اخراج و شرایط نامساعد نگهداری قرار گرفتهاند. همچنین نقض حقوق کارگری و عدم دسترسی به حمایتهای اجتماعی در میان گروههای محروم تشدید شده است.
۷ — سازوکارهای بینالمللی: گزارشدهی و تحقیقات
- شوراي حقوق بشر سازمان ملل و گزارشگر ویژه (خانم مای ساتو، منصوب از اوت ۲۰۲۴) فعالتر شدهاند؛ مجلس و نهادهای بینالمللی تحقیقاتی را دربارهٔ موارد نقض و راهکارهای پاسخگویی توصیه نمودهاند. همچنین مأموریتهای حقیقتیاب/تحقیقی سازمان ملل وسعت یافتهاند.
نمونههای برجسته (مطابق با منابع بینالمللی)
- تعقیب و محکومیت بهائیان: گزارشهای جدید در ۲۰۲۵ از صدور احکام طولانیمدت، مصادرهٔ اموال و تشدید تبلیغات خصمانه حکومتی علیه بهائیان خبر دادهاند.
- خسارتهای ناشی از سرکوب اعتراضها: بررسیها نشان میدهد که تا سالهای پس از اعتراضهای ۲۰۲۲، تحقیقات موثر دربارهٔ قتلها و شکنجهها انجام نشده و مسئولان غالباً از مجازات مصون ماندهاند.
ارزیابی کلی
در سال ۲۰۲۵ (و بازهٔ ۲۰۲۴–۲۰۲۵) تصویر کلی حکایت از ادامهٔ الگوهای محدودسازی آزادیها، اعمال تبعیض ساختاری علیه اقلیتها، استمرار مجازاتهای سختگیرانه (از جمله اعدام) و فقدان مکانیزمهای معتبر پاسخگویی دارد. نهادهای بینالمللی از جمله Human Rights Watch و Amnesty و گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل خواستار اقداماتی برای عدم تکرار مصونیت، آزادی زندانیان سیاسی و توقف آزار اقلیتها شدهاند.
توصیههای کلیدی (چشمانداز اقدام بینالمللی و داخلی)
- ایجاد و اجرای تحقیقات مستقل، شفاف و بینالمللی دربارهٔ اتهامات شکنجه، قتل و دیگر جرایای جدی.
- آزادی فوری و بدون قید و شرط دستگیرشدگان صرفاً بهخاطر بیان نظر یا شرکت در تجمعات مسالمتآمیز؛ تضمین امکان دسترسی آنان به وکیل و محاکمات عادلانه.
- پایان دادن به تبعیض سیستماتیک علیه اقلیتهای دینی و قومی و بازگرداندن اموال یا جبران خسارت حقیقی به قربانیان.
- لغو یا بازنگری فوری سیاستها و قوانین مغایر با تعهدات بینالمللی حقوق بشری (مثلاً در زمینهٔ اجرای حجاب اجباری و مجازاتهای خشن).
- افزایش دسترسی مستقل ناظران بینالمللی و ممانعت از موانع اداری در تحقیقات حقوق بشری.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر