مدیریت کارگران در زمان جنگ ایران و اسرائیل: ضرورت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای پیشنهادی
مقدمه
جنگ، همواره یکی از بحران‌های فراگیر در تاریخ جوامع بوده که پیامدهای عمیقی بر تمام عرصه‌های زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم بر جای می‌گذارد. در صورت بروز جنگ میان ایران و اسرائیل، هرچند تمرکز اصلی بر مسائل امنیتی و نظامی خواهد بود، اما یکی از محورهای اساسی که باید مورد توجه قرار گیرد، حفظ انسجام اقتصادی کشور از طریق حمایت هدفمند از نیروی کار و کارگران است. کارگران به عنوان مهم‌ترین عامل پویایی اقتصاد ملی، نقشی تعیین‌کننده در تداوم تولید، خدمات‌رسانی و پایداری اجتماعی دارند. این مقاله تلاش می‌کند تا ضمن بررسی تهدیدات محتمل برای این قشر در شرایط جنگی، راهکارهایی عملی و سیاست‌محور برای مدیریت این بحران ارائه دهد.
چالش‌های احتمالی کارگران در شرایط جنگی
۱. تهدیدات فیزیکی و امنیتی
با توجه به تمرکز بسیاری از واحدهای صنعتی در حاشیه شهرها یا مناطق استراتژیک، در صورت حملات موشکی یا هوایی، این مراکز می‌توانند به اهداف نظامی بدل شوند. چنین شرایطی نه تنها زندگی کارگران را به خطر می‌اندازد، بلکه موجبات تعطیلی طولانی‌مدت یا دائمی این بنگاه‌ها را فراهم می‌آورد. همچنین امکان قطع زیرساخت‌های ارتباطی، برق، گاز و حمل‌ونقل نیز وجود دارد که عملاً فعالیت بسیاری از واحدهای کاری را مختل می‌کند.
۲. فشار اقتصادی مضاعف
در زمان جنگ، تورم افسارگسیخته، کاهش ارزش پول ملی، توقف صادرات، افزایش بیکاری و کاهش قدرت خرید، از جمله مشکلات رایج هستند. در چنین شرایطی، کارگران که پیش از جنگ نیز از نظر اقتصادی در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند، ممکن است دچار بحران معیشتی شدید شوند.
۳. آسیب‌های روانی و اجتماعی
ترس از مرگ، نگرانی بابت آینده شغلی، از دست دادن همکاران یا اعضای خانواده و فشار روحی ناشی از بی‌ثباتی، می‌تواند منجر به افزایش افسردگی، اضطراب، فرسودگی شغلی و حتی اعتراضات اجتماعی شود. نادیده گرفتن این بُعد روانی، موجب کاهش بهره‌وری و گسست اجتماعی خواهد شد.
سیاست‌ها و راهکارهای پیشنهادی برای حمایت از کارگران در زمان جنگ
۱. تدوین برنامه اضطراری حفاظت شغلی
ضروری است که پیش از وقوع جنگ، دولت با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یک «طرح اضطراری حمایت از نیروی کار» تهیه کند. این طرح باید شامل تضمین ادامه اشتغال، پرداخت حداقل حقوق در دوران تعطیلی اجباری، بیمه بیکاری ویژه جنگ، و عدم قطع یارانه‌های معیشتی باشد.
۲. انتقال و جابجایی واحدهای صنعتی به مناطق امن
در صورتی که امکان بمباران یا تهدید نظامی وجود دارد، برخی از واحدهای حیاتی می‌توانند به مناطق کمتر در خطر منتقل شوند. این انتقال باید با تأمین مسکن موقت برای کارگران، حمل‌ونقل رایگان و بسته‌های تشویقی همراه باشد.
۳. استفاده از ظرفیت کارگران در پدافند غیرعامل
بسیاری از کارگران مهارت‌هایی دارند که در شرایط جنگی می‌تواند در قالب امداد، ساخت و ساز اضطراری، پشتیبانی لجستیکی و خدمات فنی مورد استفاده قرار گیرد. تشکیل «نیروهای پشتیبانی کارگری» در هر استان با آموزش‌های اولیه پدافند غیرعامل، اقدامی مؤثر در استفاده از این پتانسیل است.
۴. ایجاد مراکز مشاوره روانی و اجتماعی در محیط‌های کارگری
برای کاهش فشارهای روانی، دولت و کارفرمایان باید مراکز مشاوره روان‌شناسی و مددکاری را در محیط‌های کارگری ایجاد کنند. همچنین برنامه‌های فرهنگی، دینی و انگیزشی (مانند برگزاری جلسات گروهی، پخش برنامه‌های امیدبخش، اعزام مشاوران مذهبی) می‌تواند در پایداری روحیه مؤثر باشد.
۵. حمایت حقوقی و قانونی از کارگران جنگ‌زده
کارگران آسیب‌دیده از جنگ باید تحت پوشش قوانین حمایتی خاص قرار گیرند؛ از جمله معافیت مالیاتی، پرداخت دیه، تخفیف در بازپرداخت وام‌ها و اولویت در استخدام مجدد. این حمایت‌ها باید از سوی مجلس شورای اسلامی به صورت یک بسته قانونی تصویب و اجرایی شود.
نقش دولت، کارفرمایان و تشکل‌های کارگری
- دولت نقش سیاست‌گذار، پشتیبان مالی و ناظر را ایفا می‌کند. تخصیص بودجه ویژه برای حمایت از کارگران جنگ‌زده از وظایف اصلی آن است.
- کارفرمایان باید مسئولیت اجتماعی خود را درک کرده و از اخراج کارگران یا کاهش حقوق در دوران بحران خودداری کنند.
- تشکل‌های کارگری نیز باید به عنوان پل ارتباطی بین کارگران و دولت، خواسته‌های نیروی کار را به شکل قانونی و منسجم مطرح کنند.
جمع‌بندی
در زمان جنگ، اگرچه تمرکز کشور بر مقابله با دشمن خارجی است، اما بقای اقتصادی و انسجام اجتماعی بدون حمایت از قشر کارگر امکان‌پذیر نیست. کارگران، موتور محرک تولید و پشتوانه اقتصادی کشور هستند. سیاست‌گذاری پیش‌نگرانه، استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های آنان، و تضمین معیشت و امنیت‌شان در دوران بحران، از مهم‌ترین وظایف دولت و حاکمیت محسوب می‌شود. بدون توجه به این مسائل، احتمال گسترش نارضایتی، کاهش بهره‌وری و حتی بی‌ثباتی اجتماعی افزایش خواهد یافت.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر