وضعیت کارگران آجرپزی با تمرکز بر کار کودکان
کارگاههای آجرپزی در بسیاری از مناطق کشور یکی از مهمترین مراکز تولید مصالح ساختمانیاند، اما در پسِ تولید این کالای ضروری، واقعیتی تلخ نهفته است: کار طاقتفرسا و گاه غیرایمنِ کارگرانی که بخش قابلتوجهی از آنان را اقشار محروم، مهاجران و حتی کودکان تشکیل میدهند. این گزارش به بررسی شرایط کاری کارگران آجرپزی و ابعاد مختلف کار کودک در این محیطها میپردازد.
شرایط کار در کورههای آجرپزی
۱. محیط کار
کورههای آجرپزی معمولاً در مناطق حاشیهای و دور از سکونتگاههای شهری قرار دارند. این کارگاهها در اغلب موارد فاقد امکانات ایمنی و رفاهی استاندارد هستند.
- دمای بسیار بالا بهویژه در فصول گرم
- تماس مستقیم با گرد و خاک، دود و مواد آلاینده
- نبود تجهیزات مناسب مانند دستکش، کفش ایمنی یا ماسک
- ساعات کار طولانی، معمولاً از طلوع تا غروب
۲. شرایط اشتغال
بسیاری از کارگران آجرپزی فاقد بیمه، قرارداد رسمی یا حداقل حقوق قانونیاند. دستمزد آنان غالباً روزمزد و بسیار پایین است، و امنیت شغلی تقریبا وجود ندارد.
کار کودکان در کورههای آجرپزی
۱. میزان شیوع
در برخی مناطق، حضور کودکان در کنار خانوادههایشان در کارگاههای آجرپزی رایج است. این کودکان معمولاً بین ۷ تا ۱۵ سالهاند و به دلیل فقر خانواده، مهاجر بودن یا نداشتن دسترسی به تحصیل، وارد چرخه کار میشوند.
۲. نوع کارهایی که کودکان انجام میدهند
- قالبگیری و حمل گل
- چیدن آجر خام و جمعآوری آجر پخته
- پاکسازی، رفتوروب یا جابهجایی ابزار
- کمک به خانواده در مراحل مختلف تولید
این فعالیتها اغلب بیش از توان جسمی کودکان است و در بسیاری از موارد بدون نظارت حرفهای انجام میشود.
۳. پیامدهای جسمی و روانی
- مشکلات تنفسی ناشی از گرد و خاک و دود
- سوختگی یا آسیبهای بدنی به علت تجهیزات غیرایمن
- اختلالات رشدی و ضعف جسمی به دلیل کار سنگین
- محرومیت از آموزش و احتمال ترک دائمی تحصیل
- آثار روانی مانند اضطراب، خستگی مزمن و کاهش امید به آینده
عوامل مؤثر بر گسترش کار کودک
- فقر اقتصادی و ناتوانی خانوادهها در تأمین معیشت
- مهاجرت و نبود مدارک هویتی که مانع ثبتنام مدرسه میشود
- فقدان نظارت کافی بر کارگاههای آجرپزی
- تقاضای نیروی کار ارزان
- نبود قوانین اجرایی مؤثر یا ضعف در اجرای آنها
راهکارهای پیشنهادیتقویت نظارت قانونی بر کارگاههای آجرپزی و اعمال جریمه برای استفاده از نیروی کار کودک.ایجاد مراکز آموزشی سیّار در نزدیکی کورهها برای حفظ ارتباط کودکان با آموزش.ارائه تسهیلات حمایتی به خانوادههای کارگران، شامل کمکهزینه تحصیل و معیشت.بهبود زیرساختهای ایمنی و بهداشت کارگاهها مانند تهویه، تجهیزات محافظتی و آب آشامیدنی سالم.آموزش کارفرمایان و کارگران درباره خطرات کار کودک و حقوق کار.
